Hoe herken ik een trauma?

Hoe weet je nou of je een trauma hebt? En of je er last van hebt? Sommige dingen zijn toch ook gewoon zoals ze zijn?

Daar zit natuurlijk best wat in. Gelukkig hoeven we niet voor elke tegenslag direct naar een psycholoog. Er is een heleboel wat we prima zelf kunnen verwerken en vervelende of verdrietige gebeurtenissen zijn nou eenmaal onderdeel van ons leven. Het kan niet anders dan dat we ook moeilijke situaties tegenkomen. Ze maken ons veerkrachtig. Het zijn leermomenten die vormen wie je bent en hoe je in het leven staat.

Het wordt een ander verhaal wanneer je merkt dat bepaalde gebeurtenissen je leven gaan overnemen, doordat je er bijvoorbeeld continu aan blijft denken, je leven erop aanpast of klachten ontwikkelt zoals angsten of een depressie. Dan is het verstandig om de onderliggende oorzaak aan te pakken in plaats van er een (tijdelijke) pleister op te plakken.

Wat voor trauma’s zijn er?

Binnen de reguliere gezondheidszorg (GGZ), wordt een onderscheid gemaakt tussen twee soorten trauma.

Type 1, het impacttrauma. Dit is een specifiek moment. Een heftige gebeurtenis waar je niet omheen kunt en die een diepe indruk achterlaat. Bijvoorbeeld wanneer je bent gebeten door een hond. Een ernstig auto-ongeluk. Uitgelachen worden tijdens een spreekbeurt. Een overval. Iedereen kan zich bij zo’n gebeurtenis wel voorstellen ‘hoe erg dat is geweest’ en daarom vinden mensen dit type trauma over het algemeen makkelijker te accepteren als legitieme oorzaak van klachten en aandoeningen.

Type 2, het procestrauma. Dit type trauma is voor veel mensen wat minder voor de hand liggend. Het is minder acuut en ligt wat meer onder de oppervlakte. Denk bijvoorbeeld aan een ouder die telkens zegt dat ‘het niet goed genoeg is, dat het beter moet’. Nooit ontvang je een compliment of positieve bevestiging. Onbewust trek je de conclusie: ík ben niet goed genoeg. Elke keer als er iets ‘niet goed gaat’, wordt jouw gevoel hierin bevestigt. Er ontstaat een laag zelfbeeld, want ‘zie je wel, ik kan niks goed doen’. Of je wordt perfectionistisch, want ‘het moet perfect, anders vinden mensen mij niks waard’.

Procestrauma is lastiger aan te tonen en mensen hebben er vaak wat meer moeite mee om het te accepteren, omdat het veel meer een onderdeel van iemands leven is geworden. ‘Ik zorg nou eenmaal graag voor anderen’, of ‘Ik sta nou eenmaal liever niet zo op de voorgrond’, of ‘Doordat ik zo gedreven ben, heb ik ook heel veel bereikt.’ Dit kan natuurlijk allemaal waar zijn en deze overtuigingen kunnen ons ook veel opleveren. Wilskracht, doorzettingsvermogen, aanpassingsvermogen zijn hele krachtige eigenschappen om te bezitten. Maar op het moment dat deze overtuigingen en aanpassingen ons niet meer dienen, doordat we last krijgen van klachten en we ons ongelukkig voelen, kunnen sommige van deze overtuigingen beter losgelaten worden.

Dan kun je namelijk nog steeds graag voor anderen zorgen, maar het grote verschil is dat je dat nu doet zonder jezelf weg te cijferen. Dan kun je nog steeds liever niet zo graag op de voorgrond staan, maar wel besluiten je uit te spreken op belangrijke momenten. Je bent dan nog steeds gedreven, maar je brandt jezelf niet meer op. Naast je drive voel je ook de rust om even niks te doen, of je grenzen aan te geven.

Bewuste en onbewuste trauma’s

Vaak zijn we ons dus van de type 1 trauma’s veel meer bewust en daarom zoeken we sneller hulp bij dit type trauma. Maar het zijn vaak de type 2 trauma’s, de trauma’s waar we minder oog voor hebben, de trauma’s waar we ons veel minder bewust van zijn, die de oorzaak zijn van diepere problematiek. Van burn-outs, tot verslavingen tot depressie en angst(en): vaak ligt er een procestrauma aan ten grondslag.

‘De kleinste, niet-zichtbare onderstroomtraumaatjes zorgen voor de grootste problematiek’ – Dr. Marieke Gielen.

Het herkennen van trauma

Zoals gezegd, kunnen sommige trauma’s onbewust een grote rol spelen in ons leven. Dat kan heel lang goed gaan en dan lijk je er helemaal niet zoveel last van te hebben. We zijn namelijk ontzettend goed in het vermijden van pijn. Onbewust leggen we voor onszelf allemaal omwegen aan in ons systeem, om er maar niet naartoe te hoeven. En zijn we trots op onze wilskracht ‘om alle ballen hoog te houden’.

Maar vermoed je dat jij misschien toch wel ergens mee rondloopt? Of dat gebeurtenissen of situaties die je hebt meegemaakt misschien wel meer met je hebben gedaan dan je in eerste instantie wil toegeven? Stel jezelf dan eens de volgende vragen:

– Heb je het idee dat je veel op wilskracht doet?
– Dat je wordt geleefd?
– Dat je veel draagt?
– Je somber bent en gewoon niet lekker in je vel zit?
– Dat je veel op de automatische piloot doet? Wéér een hele avond Netflix, wéér die zak chips opentrekt, weer nét iets te veel wijn hebt gedronken?

En vraag jezelf dan af, hoe komt het dat ik daarmee door blijf gaan? Dat ik in dat loopje blijf?

– Heb ik angst voor het onbekende?
– Ben ik bang om alleen te zijn?
– Ben ik bang voor de dood?
– Voor oordeel?
– Voor afwijzing?
– Niks waard te zijn?

Wat zou er gebeuren als je dit allemaal niet meer hebt? En je gewoon kan handelen naar je gevoel? Naar wat je verlangt?

– Wat zou je dan doen?
– Wie zou je dan zijn?
– Waar zou je dan zijn?
– Zou je je lichter voelen? Vrijer? Gelukkiger? Rustiger?

Zijn de dingen die je doet echt de dingen die je wilt doen? Of worden ze gedreven door een angst of onrust? Zorg je voor iemand enkel vanuit liefde, of ben je bang om bestempelt te worden als egoïstisch als je het niet doet? Ben je altijd als laatste op je werk vanuit pure passie en krijg je er energie van, of vind je jezelf waardeloos als je niet elke dag 200% geeft?

Hoe mooi zou het zijn om dit soort (negatieve) overtuigingen los te laten? En te ontdekken wie jij bent en hoe je je voelt als je onderliggende trauma hebt verwerkt? Denk je eens in hoe vrij je dan bent!

Jouw trauma’s verwerken

Gelukkig is het heel goed mogelijk om onderliggend trauma te verwerken en de daaraan gekoppelde overtuigingen los te laten. Er zijn verschillende methoden die je hiermee kunnen helpen. Denk bijvoorbeeld aan hypnose, breathwork, EMDR of Brainspotting.

Mijn belangrijkste advies hierin is om goed bij je gevoel te blijven. Welke methode past het best bij jou? Waar voel je je prettig bij en bij wie? Traumaverwerking is een heel persoonlijk en kwetsbaar proces, dus het is heel belangrijk dat je je durft open te stellen.

En realiseer je goed dat een trauma niet alleen ontstaat vanuit één heftige situatie. Onzekerheid, angst, onrust en somberheid bouwen zich op. Als je er niks mee doet, blijft het groeien. Soms ongemerkt, soms vanuit concrete situaties. Blijf er niet mee rondlopen. Neem geen genoegen met ‘het is nou eenmaal zo’ of ‘zo ben ik nou eenmaal’. Als je de behoefte voelt om het te veranderen, om het los te laten: DOEN! Want ook jij kunt dit overwinnen, no matter what age.

Wil je meer weten over dit onderwerp en lezen wat voor stappen je zelf al kunt zetten om jouw trauma’s te verwerken? In het boek ‘Trauma. Je bent gek als je het niet hebt‘ bespreken Robert Bridgeman en Christine Pannebakker dit onderwerp vanuit een Holistische visie en aanpak.